Bandaríkin íhuga tolla á innfluttar sjávarafurðir – Hvaða áhrif hefur það á Ísland?

Nýlegar tillögur Clay Higgins, þingmanns frá Louisiana, um að leggja tolla á innfluttar sjávarafurðir frá löndum eins og Kína, Ekvador, Indlandi, Indónesíu og Víetnam, gætu haft veruleg áhrif á alþjóðlega fiskmarkaði og mögulega skapað tækifæri fyrir íslenskan sjávarútveg. Þessar tillögur miða að því að vernda bandaríska rækju- og krabbaveiðimenn gegn ódýrum innflutningi sem þeir telja ósanngjarnan.

Möguleg áhrif á íslenskan sjávarútveg:

1. Aukin eftirspurn í Bandaríkjunum: Ef tollar verða lagðir á sjávarafurðir frá fyrrnefndum löndum, gæti það leitt til minnkandi innflutnings þaðan. Þetta gæti skapað tækifæri fyrir íslenska framleiðendur til að auka útflutning til Bandaríkjanna, sérstaklega ef þeir geta uppfyllt kröfur markaðarins um magn og gæði.

2. Verðhækkun á sjávarafurðum: Minnkandi framboð frá Asíu og Suður-Ameríku gæti leitt til hærra verðs á sjávarafurðum í Bandaríkjunum. Þetta gæti verið hagstætt fyrir íslenska framleiðendur, þar sem hærra verð gæti aukið tekjur þeirra.

3. Aukin samkeppni á öðrum mörkuðum: Ef löndin sem verða fyrir tollum leita nýrra markaða fyrir sínar afurðir, gæti það aukið samkeppni á mörkuðum þar sem Ísland er nú þegar með sterka stöðu, eins og í Evrópu. Þetta gæti haft áhrif á verð og markaðshlutdeild íslenskra afurða þar.

Nýleg þróun í viðskiptastefnu Bandaríkjanna:

Donald Trump, forseti Bandaríkjanna, hefur nýlega boðað 25% tolla á innflutning frá Kanada og Mexíkó, sem áttu að taka gildi 1. febrúar 2025. Auk þess hefur hann hótað allt að 100% tollum á innflutning frá Kína, ef kínversk stjórnvöld samþykkja ekki að selja að minnsta kosti helmingshlut í TikTok til bandarísks fyrirtækis. Þessar aðgerðir endurspegla stefnu Trumps um að nota tolla sem tæki til að vernda innlenda framleiðslu og jafna viðskiptakjör.

Áhrif á íslenskan útflutning:

Þrátt fyrir að þessar aðgerðir beinist ekki beint að Íslandi, er hætta á óbeinum áhrifum. Aukin tollvernd í Bandaríkjunum gæti leitt til breyttra viðskiptaskilyrða og aukinnar samkeppni á mörkuðum þar sem íslenskar sjávarafurðir eru seldar. Því er mikilvægt fyrir íslenska framleiðendur að fylgjast náið með þróun mála og vera viðbúin að aðlaga sig breyttum aðstæðum.

Tillögur:

• Fylgjast með þróun mála: Íslensk stjórnvöld og útflutningsaðilar ættu að fylgjast grannt með breytingum á viðskiptastefnu Bandaríkjanna og meta möguleg áhrif á íslenskan útflutning.

• Auka fjölbreytni á mörkuðum: Til að draga úr áhættu vegna breytinga á einstökum mörkuðum er ráðlegt að leita nýrra markaðssvæða og styrkja viðskiptasambönd við önnur lönd.

• Styrkja tvíhliða viðskiptasamninga: Í ljósi óvissu á alþjóðlegum mörkuðum er mikilvægt að Ísland vinni að því að tryggja hagstæð viðskiptakjör með tvíhliða samningum, þar sem mögulegt er.

Þrátt fyrir þessar mögulegu breytingar er mikilvægt að hafa í huga að Ísland hefur sterka stöðu á alþjóðlegum fiskmarkaði og hefur nýlega aukið tollfrjálsan aðgang að Evrópusambandsmarkaðnum með nýjum samningi. Samkomulagið, sem tók gildi 1. janúar 2025, felur í sér átta tollkvóta fyrir fleiri en 50 tollnúmer, sem veita íslenskum útflytjendum aukinn tollfrjálsan aðgang að markaði ESB. Þetta eykur útflutningsmöguleika fyrir íslenskar sjávarafurðir og styrkir stöðu þeirra á erlendum mörkuðum.

stjornarradid.is

Í heildina gætu fyrirhugaðar tollabreytingar í Bandaríkjunum haft bæði jákvæð og neikvæð áhrif á íslenskan sjávarútveg. Þó að tækifæri gætu skapast vegna minnkandi samkeppni frá löndum sem verða fyrir tollum, er einnig hætta á aukinni samkeppni á öðrum mörkuðum. Því er mikilvægt að íslenskir framleiðendur séu vel undirbúnir og sveigjanlegir í ljósi þessara breytinga.

Greinargerð um rekstur Sigurjóns Þórðarsonar

1. Inngangur Sigurjón Þórðarson, alþingismaður og fyrrverandi atvinnurekandi, hefur rekið félagið Sleppa ehf. í tengslum við strandveiðar og smábátaútgerð. Gögn sýna að rekstur félagsins hefur verið undir eftirliti vegna launagreiðslna og annarra fjármálalegra atriða. Í sjávarútvegi er mikið gegnsæi, og almenningur hefur aðgang að gögnum um aflamagn, skipaskráningu og ársreikninga á vef Fiskistofu (https://www.fiskistofa.is) og Skattsins (https://www.rsk.is). Þessi greinargerð fer yfir rekstur félagsins og hvort hann hefur verið í samræmi við lög og reglugerðir.

2. Rekstrarsaga Sleppa ehf. Sleppa ehf. hefur verið virkt fyrirtæki í smábátaútgerð undanfarin ár. Gögn frá Fiskistofu og ársreikningar sýna:

• Félagið átti bátinn 1734 Skotta SK 138 árin 2018-2022, sem var notaður bæði til strandveiða og grásleppuveiða (https://gamli.fiskistofa.is/veidar/aflastada/einstokskip/?skipnr=1734).
• Á árinu 2024 er félagið skráð fyrir bátnum 7107 Sigurlaug SK, sem fékk strandveiðileyfi 2. maí 2024 en var sett í 0 flokk 17. júlí þegar strandveiðum lauk (https://gamli.fiskistofa.is/veidar/aflastada/einstokskip/?skipnr=7107).
• Ársreikningar sýna að félagið skilaði engum tekjum af fiskveiðum árið 2023 og að líklega hafi verið unnið að endurbótum á skipum (https://www.rsk.is/fyrirtaekjaskra).

3. Launagreiðslur og möguleg frávik frá reglum Eitt af lykilatriðum í rekstri sjávarútvegsfyrirtækja er að greiða lögboðnar launagreiðslur, sérstaklega í strandveiðum þar sem lágmarkshlutfall er 21% af aflaverðmæti auk launatengdra gjalda, sem gerir um 25% af tekjum (https://www.skatturinn.is).

• Á árunum 2018-2022 greiddi Sleppa ehf. einungis 3,7%-12,6% í laun og launatengd gjöld en á sama tíma hefði lágmark verið 25%.
• Árið 2017 var hlutfall launa 31,9%, sem telst eðlilegt, en eftir það minnkaði það verulega.
• Heildarmunur á raunverulegum launagreiðslum og reglugerðakvöðum er um 2,9 milljónir króna yfir tímabilið.

4. Skattaleg áhrif og hugsanleg brot á reglum Launagreiðslur eru mikilvæg tekjustofn sveitarfélaga og ríkisins. Vanreiknuð laun í rekstri Sleppa ehf. hafa því:

• Minnkað skattgreiðslur til ríkisins um nokkrar milljónir króna.
• Leitt til ólögmætrar skattalegrar hagræðingar ef ekki er hægt að réttlæta skertar launagreiðslur með rekstrarlegum ástæðum.

5. Eftirlit og aðgengi almennings að upplýsingum Sjávarútvegur á Íslandi er mjög gegnsær:

• Aflamagn, leyfi og skráning skipa er opinber á vef Fiskistofu.
• Ársreikningar fyrirtækja eru aðgengilegir á Skattinum og í fyrirtækjaskrá.
• Hægt er að fylgjast með launagreiðslum og hlutföllum þeirra í rekstrargögnum. Þetta gerir almenningi kleift að fylgjast með rekstri einstaklinga í greininni og greina hvort reglur séu virtar.

6. Niðurstaða Gögn sýna að rekstur Sleppa ehf. hefur verið óvenjulegur að því leyti að launagreiðslur hafa verið mun lægri en reglur kveða á um. Þetta hefur mögulega leitt til skertra skatttekna og gefur til kynna að ekki hafi verið farið að lögum um lágmarkslaunagreiðslur í útgerð.

Auk þess bendir rekstrarsagan til þess að fyrirtækið hafi reynt að lágmarka skattskyldar greiðslur með því að skrá lægri laun en viðmið segja til um. Þetta þýðir að ekki aðeins hefur opinberum aðilum verið hlunnfarinn um tekjur heldur hefur einnig verið skapað ósanngjarnt samkeppnisumhverfi í greininni. Ef rekstrarháttur fyrirtækisins er ekki rannsakaður frekar gæti það sett fordæmi fyrir aðra smábátaeigendur að forðast launagreiðslur með svipuðum hætti.

Með hliðsjón af gögnum er ljóst að Sigurjón Þórðarson hefur staðið fyrir rekstri sem virðist ekki vera í samræmi við lögbundnar kröfur um launagreiðslur og skattaskyldu.

Hagsmunasamtök ESB gegn togveiðum: Hvað er í húfi fyrir Ísland?

 

Á vettvangi Evrópusambandsins er sífellt meiri þrýstingur frá umhverfis- og hagsmunasamtökum um að draga úr eða jafnvel banna togveiðar. Þessi samtök hafa náð vaxandi áhrifum innan stefnumótunar ESB og leitast við að þrengja að togveiðum með auknum reglum, fjárhagslegum takmörkunum og neikvæðri umfjöllun. Ísland, sem byggir mikið á togveiðum, gæti orðið fyrir alvarlegum áhrifum ef þessi þróun heldur áfram óáreitt.

Árásir á togveiðar í Evrópu

Mikil umræða hefur verið innan ESB um að minnka togveiðar vegna umhverfisáhrifa þeirra. Hagsmunasamtök, oft studd af öflugum erlendum fjármögnunaraðilum, hafa reynt að knýja fram harðar takmarkanir eða bann á togveiðum í Evrópu, undir formerkjum sjálfbærni. Þessar raddir hafa náð eyrum ráðamanna í Brussel og verið teknar inn í stefnumótun um fiskveiðistjórn.

Á sama tíma hefur Evrópusambandið lagt áherslu á aukið gagnsæi í fjármögnun hagsmunaaðila og áhrifavalda í sjávarútvegi. Þessi nýju lög gætu leitt til þess að sjávarútvegsfyrirtæki sem nýta togveiðar verði undir sífelldri eftirlitslinsu á meðan andstæðingar þeirra fái að starfa óáreittir.

Afleiðingar fyrir Ísland

Íslenskar togveiðar eru burðarás í sjávarútvegi landsins, en ef hagsmunasamtök ná fram kröfum sínum um að draga úr togveiðum í Evrópu, gæti það haft eftirfarandi afleiðingar fyrir Ísland:

1. Minnkaður aðgangur að mörkuðum – Ef ESB samþykkir strangari reglur gegn togveiðum gæti það haft áhrif á sölu íslenskra togveiddra afurða í Evrópu. Lög og reglugerðir gætu orðið strangari og neytendur fengið villandi upplýsingar um sjálfbærni íslenskra veiða.
   
   
2. Aukin stjórnsýslubyrði – Nýjar kröfur ESB um gagnsæi og skýrslugjöf gætu þýtt að íslenskar útgerðir þyrftu að uppfylla sömu reglur og evrópskar, jafnvel þótt Ísland sé ekki hluti af sambandinu. Það myndi þýða aukinn kostnað fyrir íslenskan sjávarútveg.
   
   
3. Skert samkeppnisstaða – Ef togveiðar verða meira skotmark en aðrar veiðiaðferðir, gæti það skekkt samkeppnisstöðu íslensks sjávarútvegs gagnvart löndum sem hafa minna eftirlit með sjálfbærni. Þannig gætu íslenskar útgerðir lent í vandræðum á alþjóðamarkaði á meðan ríki utan ESB sætu áfram með frjálsari reglur.
   
   
4. Fjárfestingar í togveiðum í hættu – Þegar útgerðarfyrirtæki horfa til framtíðar mun óvissan um stefnu Evrópu hafa áhrif á fjárfestingar í nýjum togurum og tæknibúnaði. Ef togveiðar verða sífellt meira álitnar „óæskilegar“ af ráðamönnum í Brussel, gætu íslenskar útgerðir dregið úr fjárfestingum og tap á verðmætasköpun orðið verulegt.
   
   

Hvað þarf Ísland að gera?

Íslensk stjórnvöld og hagsmunaaðilar í sjávarútvegi þurfa að bregðast við áður en of langt er gengið í að þrengja að togveiðum.

* Virkar mótvægisaðgerðir – Ísland þarf að vinna betur að því að kynna sjálfbærni og árangur íslenskra togveiða. Íslenskt kvótakerfi og öflug fiskveiðistjórnun eru fyrirmyndir á heimsvísu og það þarf að koma skýrt fram í allri umræðu á alþjóðavettvangi.

* Öflugri rödd í Evrópu – Þrátt fyrir að Ísland sé ekki í ESB, hefur það hagsmuni af því að taka virkan þátt í umræðunni um evrópskar fiskveiðistefnur. Án sterkrar röddar Íslands gæti verið að nýjar reglur verði samþykktar án þess að tekið sé tillit til íslenskra aðstæðna.

* Samvinna við markaði utan ESB – Ísland gæti aukið áherslu á að tryggja sterka viðskiptasambönd við markaði utan Evrópu, þar sem ekki eru sömu pólitísku þrýstingar gegn togveiðum.

Lokaorð

Árásir á togveiðar eru ekki lengur aðeins fræðileg umræða – þær eru raunveruleg ógn við framtíð íslensks sjávarútvegs. Ef Ísland grípur ekki til aðgerða getur það fundið sig í þeirri stöðu að sjávarútvegurinn verði settur í varnarstöðu á erlendum mörkuðum.

Íslenskar togveiðar eru sjálfbærar og byggja á öflugri fiskveiðistjórnun sem hefur tryggt þjóðinni mikla efnahagslega velsæld. Því er nauðsynlegt að Ísland berjist fyrir sínum hagsmunum, standi vörð um sjávarútveginn og láti ekki hagsmunasamtök sem vinna gegn togveiðum ráða ferðinni í Evrópu.

Rússafiskur

Rússland hefur á undanförnum árum staðið frammi fyrir umfangsmiklum viðskiptaþvingunum sem hafa haft veruleg áhrif á fiskútflutning landsins. Þessar þvinganir hafa leitt til þess að Rússar leita nú í auknum mæli til BRICS-ríkjanna (Brasilía, Rússland, Indland, Kína, Suður-Afríka) og nýrra samstarfsaðila í Mið-Austurlöndum, Norður-Afríku og Suður-Ameríku til að efla fiskviðskipti sín. Þetta kemur fram í máli Hermans Zverev, forseta Allrússneska fiskveiðifélagsins (Varpe), á ráðstefnu í september 2024.

Árið 2023 urðu Rússar fyrir verulegu tekjutapi vegna viðskiptaþvingana, þar á meðal um 1,2 milljarða Bandaríkjadala vegna banns Bandaríkjanna á innflutningi krabba. Þrátt fyrir að hluti þessara afurða hafi verið fluttur til Kína, hefur rússneski fiskútflutningurinn orðið fyrir verulegu áfalli. Samkvæmt Varpe hefur hagnaður sjávarútvegsins dregist saman um 13% árið 2023 og um þriðjung á fyrri helmingi ársins 2024, með þeim afleiðingum að helmingur rússneskra fiskveiðifyrirtækja starfar nú með tapi.

Þrátt fyrir þessar áskoranir hefur Rússland haldið áfram að selja hvítfisk til Evrópusambandsins. Árið 2023 voru yfir 100 þúsund tonn af rússneskum hvítfiski seld til ESB, þó þetta sé lækkun frá 200 þúsund tonnum árið 2021. Hins vegar hafa breytingar á tollkerfum bæði ESB og Rússlands gert útflutninginn erfiðari. Í september 2023 kynntu rússnesk stjórnvöld útflutningstolla á sjávarafurðir, sem hafa dregið úr samkeppnishæfni þeirra. Í nóvember 2023 ákvað ráðherraráð ESB að afnema tollkvóta fyrir sjávarafurðir frá Rússlandi og Hvíta-Rússlandi, sem þýðir að þessar afurðir voru tollaðar að fullu frá og með 1. janúar 2024.

Í tengslum við íslensk fjármálafyrirtæki hefur komið fram að Landsbankinn hefur þjónustað breskt sölu­fé­lag rúss­nesku út­gerðar­inn­ar Norebo.

Þessar aðstæður undirstrika mikilvægi þess að íslensk fyrirtæki og stofnanir fylgist náið með þróuninni í alþjóðlegum fiskviðskiptum og taki mið af áhrifum viðskiptaþvingana á markaði og samstarfsaðila.

Ólöglegar veiðar ógna vistkerfum Evrópu

Nýleg rannsókn leiðir í ljós alvarlegar brotalamir í fiskveiðistjórnun á vernduðum hafsvæðum innan Evrópu, sem ógna sjálfbærni fiskistofna og viðkvæmum vistkerfum.

Greining á gervihnattagögnum frá evrópskum fiskiskipaflotum sýnir að yfir 400 tilfelli ólöglegra veiða hafa átt sér stað á vernduðum svæðum. Þessi atvik spanna allt frá veiðum með botnvörpu á meira en 800 metra dýpi til fiskveiða innan svæða sem sérstaklega eru lokuð til verndar viðkvæmum hafsvæðum. Þetta undirstrikar alvarlega veikleika í eftirliti og framfylgd reglugerða innan Evrópusambandsins.

Áhrif þessara brota eru víðtæk. Ekki aðeins eru vistkerfi hafsins í hættu, heldur grafa ólöglegar veiðar undan lífsviðurværi sjómanna sem fylgja reglum, skerða trúverðugleika verndaraðgerða og draga úr möguleikum á sjálfbærri nýtingu fiskistofna.

Gera þarf betur – hvað segir vandinn um stjórnun ESB?

Þrátt fyrir að Evrópusambandið hafi sett á laggirnar umfangsmiklar reglur og stofnanir til að fylgjast með fiskveiðum, svo sem Fiskveiðieftirlitsstofnun ESB, hefur ekki tekist að koma í veg fyrir brot af þessari stærðargráðu. Staðreyndirnar tala sínu máli: fjöldi fiskistofna innan ESB er enn ofveiddur, og aðeins lítil hluti svæða nýtur raunverulegrar verndar.

Veikleikar kerfisins birtast meðal annars í ófullnægjandi samræmingu eftirlitsaðgerða milli aðildarríkja og ósamleitni í notkun tækni, svo sem gervihnattagagna. Til samanburðar má benda á að Ísland, sem byggir sitt fiskveiðistjórnunarkerfi á vísindalegum grunni og nýsköpun, hefur náð betri árangri í verndun auðlinda og eftirliti með nýtingu þeirra.

Þessi staða undirstrikar fásinnuna sem felst í hugmyndum um að Ísland gangi í Evrópusambandið og afsali sér stjórn á sínum eigin auðlindum til sambands sem hefur ekki sýnt fram á að það geti sinnt viðlíka stjórnun og Ísland. Íslendingar hafa byggt upp eitt besta fiskveiðistjórnunarkerfi í heimi með vísindalegri nálgun og öflugri nýtingu tækninnar. Það væri fráleitt að láta þá stjórna íslenskum hafsvæðum þegar þeir ættu frekar að taka Ísland sér til fyrirmyndar.

frétt á worldfishing.net

frétt á bloomassociation.org

Hvalir, vísindin, lögin og umræðan.

Í umræðu um hvalveiðar á Íslandi hefur togstreitan milli vísindalegra raka og tilfinningalegra viðhorfa orðið áberandi. Þeir sem leggjast gegn veiðunum vísa gjarnan til siðferðislegra þátta eða umhverfisverndar án þess að taka tillit til staðreynda sem byggjast á rannsóknum og lögum. Ísland hefur hins vegar áralanga reynslu af sjálfbærri nýtingu auðlinda sinna og með framúrskarandi árangri í sjávarútvegi. Þess vegna er mikilvægt að horfa til þekkingar, reynslu og gildandi regluverks þegar teknar eru ákvarðanir í jafn viðkvæmu máli og hvalveiðum. Skoðum  nokkur lykilatriðum í þessari umræðu og ákvörðunartöku.

1. Rökstuðningur með vísindum og sjálfbærni

• Ísland hefur byggt fiskveiðistjórnunarkerfi sitt á vísindalegri nálgun sem hefur hlotið lof á heimsvísu. Sama sjónarmið ætti að gilda um hvalveiðar þar sem rannsóknir og sjálfbær nýting auðlinda eru í fyrirrúmi.
• Rannsóknir Hafrannsóknastofnunar ættu að vera grunnurinn að ákvörðunum um hvalveiðar, líkt og með aðrar tegundir.

2. Lög og reglur

• Íslensk löggjöf um veiðar á villtum dýrum byggist á ströngum skilyrðum sem tryggja sjálfbærni og vernd vistkerfa. Það eru vísindalegar forsendur sem ákveða aflamarkið svo og aðrar takmarkanir.
• Að láta undan þrýstingi frá hópum sem hunsa vísindalegar forsendur gæti dregið úr trúverðugleika íslenskrar stefnu í sjávarútvegsmálum og náttúruvernd.

3. Efnahagsleg áhrif

• Hvalveiðar, þó umdeildar séu, hafa efnahagslega þýðingu. Að stöðva veiðar án að taka tillit til þeirra gæti það haft ófyrirséðar afleiðingar fyrir aðila sem byggja afkomu á nýtingu hvala.

4. Alþjóðleg staða og orðspor

• Ísland hefur verið í fararbroddi í alþjóðlegri umræðu um sjálfbæra nýtingu sjávarauðlinda. Með vísindalegum rökum og traustu eftirliti getur landið haldið áfram að sýna hvernig hægt er að nýta auðlindir náttúrunnar á ábyrgan hátt.

5. Þörf fyrir upplýsta umræðu

• Mikilvægt er að almenningur og erlendir aðilar skilji að hvalveiðar á Íslandi eru ekki framkvæmdar í blindni heldur byggðar á heildrænni nálgun sem tekur tillit til líffræði, vistfræði og efnahagslegra þátta.

Það væri skynsamlegt nýta þessa þætti í opinberri umræðu og leggja áherslu á að vísindin og lögin séu leiðarljósið í stefnumótun Íslands í hvalveiðum. Jafnframt má benda á mikilvægi sjálfbærni í þessum málaflokki og hvernig það tengist stefnu landsins í náttúruvernd almennt.

 

Áhrif hvala á íslenska nytjastofna – neyðarkall frá sjómönnum

Afrán hvala er um 3,3 milljónir tonna af fiski, sem er tvöfalt til þrefalt meira en heildarveiði íslenska fiskiskipaflotans

Umræða um áhrif hvala á fiskistofna er orðinn áleitin hér á landi, einkum þegar horft er til  loðnustofnsins sem gegnir stóru hlutverki í íslenskum efnahag og er einnig mikilvæg fæða bolfiska. Skipstjórarnir Birkir Hreinsson og Guðmundur Þ. Jónsson á Vilhelm Þorsteinssyni EA-11 vöruðu nýlega við því að fjölgun hvala geti haft neikvæð áhrif á loðnustofninn og því hagsmuni byggðarlaga.

Ég hef áður skrifað greinar um þetta efni og  bent á svipuð sjónarmið og skipstjórarnir  varðandi aukin ágang hvala og áhrif þeirra á nytjastofna við Ísland.

Sjónarmið skipstjóranna

Birkir og Guðmundur benda réttilega á að hvalir éta gríðarlegt magn af loðnu, sem hefur auðvitað áhrif á stærð loðnustofnsins og  afkomu margra sjávarbyggða. Loðnubrestur dregur  úr hagvexti, og kemur sér sérstaklega illa fyrir þau byggðarlög sem reiða sig á loðnuna. „Hvalir éta óhemju mikið magn af loðnu,“ segir Guðmundur. „Þetta bitnar á loðnustofninum og hefur áhrif á hagkerfið í heild sinni.“

Umræða um hvalveiðar og vísindalega nálgun

Ég vil taka undir með  skipstjórunum og leggja áherslu á mikilvægi þess að endurmeta stefnu um hvalveiðar með vísindalegum rökum.

Skipstjórarnir benda á að fjöldi hvala hefur aukist verulega frá því að Alþingi friðaði þá að mestu. Þeir telja að skoða verði hvalveiðar til að draga úr afráni hvala á loðnu. Áætlað át hvala á svæðum við Austur-Grænland, Ísland og Jan Mayen er talið geta  numið allt að 13,4 milljónum tonna. Þetta er meira en tvöföldun frá því á síðustu öld, sem gefur til kynna aukin áhrif hvala á vistkerfið. Þetta mikla magn sem hvalir éta gæti þýtt um 100 til 300 þúsund tonnum minni veiði bolfisktegunda og verulegt magn uppsjávartegunda.

Árið 2018 áætlaði Hafrannsóknastofnun að afrán hvala væri um 3,3 milljónir tonna af fiski, sem er tvöfalt til þrefalt meira en heildarveiði íslenska fiskiskipaflotans. Þó þessi tala sé há hefur ekki verið reiknað nákvæmlega hvaða áhrif hvalir hafa á nytjastofna enda  flókinn þáttur í vistkerfinu.

Kallað eftir bættri rannsóknaraðferðafræði

Hákon Þ. Guðmundsson, útgerðarstjóri hjá Samherja, tekur undir þessi sjónarmið og bendir á að mælingar á loðnustofninum gætu verið ónákvæmar þrátt fyrir hefðbundnar leitarlínur Hafrannsóknastofnunar. Hann stingur upp á að nota skipaflotann betur til að safna upplýsingum. „Sjáv­ar­út­veg­ur­inn hef­ur í gegn­um tíðina talað fyr­ir því að efla haf­rann­sókn­ir. All­ur tog­ara­flot­inn er mjög vel tækj­um bú­inn. Skip­stjór­arn­ir sem ég er í sam­bandi við senda mér oft á tíðum mynd­ir sem sýna glögg­lega hvar loðnutorf­ur eru, utan hefðbund­inna leiðarlína rann­sókn­ar­skipa,“ sagði Hákon.

Tækifæri í fjölstofna greiningu

Frá sjónarhóli vísindalegrar nálgunar væri hægt að bæta rannsóknaraðferðir með aðferð gervigreindar og vélanáms (ML), sem gefa dýpri innsýn í áhrif hvala og hvernig einstakar tegundir hafa áhrif á hvor aðra. Slíkar aðferðir greina flókin mynstur milli tegunda og umhverfisáhrifa og mæla afleiðingar afráns hvala. Samkvæmt rannsóknum hafa gögn frá fiskiskipaflotanum sýnt að fjölstofna greining á sambandi milli tegunda getur bætt skilning á nytjastofnum.

Aukin gagnaöflun gæti stutt þátttöku íslenskra skipa og skapað sterkari grunn til að byggja líkan fyrir át hvala á loðnu, með möguleikum á að tryggja hámarksnotkun auðlindarinnar.

Tillögur til að bæta nálgun

Til þess að styrkja umræðuna og gera hana markvissari má benda á eftirfarandi tillögur. Nauðsynlegt er að þróa nákvæmari stærðfræðilíkan með aðferðum gervigreindar og vélanáms til að taka tillit til þátta eins og umhverfis og áhrifa hvala sem eru  flókin í vistkerfinu og hafa óhjákvæmilega víðtæk áhrif á aðrar tegundir. Betra samstarf á milli útgerða og Hafrannsóknastofnunar, þar sem skipaflotinn eykur öflun upplýsinga sem nýtast til stofnmats, gæti skilað verulegum ávinningi. Einnig þarf að taka upp stefnu um veiðar hvala sem byggir á vísindalegum gögnum til að jafnvægi náist  milli hvalastofnsins og annarra stofna í vistkerfinu. Til að bæta rannsóknir og mælingar á loðnustofninum ætti að styðja útgerðir til að nýta nútímatækni á borð við dróna og sónartækni, sem getur aukið skilning á hegðun loðnustofnsins.

Niðurstaða

Skipstjórarnir krefjast þess eðlilega að ljósi sé varpað á áhrif afráns hvala á loðnustofninn. Því er mikilvægt að leggja áherslu á að við erum ekki að nýta þekkingu sjómanna eða þá tækni sem til er nægilega vel. Með því að virkja þessa möguleika gætu verið sköpuð mikil verðmæti og betri skilningur á ástand nytjastofna. Með betri rannsóknaraðferðum, samstarfi útgerða og Hafrannsóknastofnunar og nútímatækni getum við betur varið fiskistofna og dregið úr neikvæðum áhrifum of stórs hvalastofns á efnahagslega velferð landsins.

Fiskeldi (lagareldi) án takmarkana á eignarhaldi

Takmörkun eignarhalds í sjávarútvegi vs. fiskeldi

Ísland hefur lengi haft strangar reglur um eignarhald í sjávarútvegi, en þessi takmörkun á ekki við um fiskeldi sem var til umræðu á nýloknu þingi. Þessi munur á framkvæmd í lögunum vekur athygli og getur haft víðtækar afleiðingar. Ef við náum að framleiða 150 þúsund tonn af laxi, sem spár eru um, jafngildir það um 300 þúsund tonnum af þorski og yrði nærri helmingur af útflutningsverðmætum sjávarafurða.  Skoðum nokkra þætti.

Takmarkanir í sjávarútvegi

Lög um stjórn fiskveiða kveða á um stranga eignarhaldsreglu. Til dæmis getur einn aðili ekki átt meira en 12% af heildaraflahlutdeildum í þorski og einungis er leyfilegt að eiga 1,5% af grásleppuheimildum. Þetta er gert til að tryggja að veiðiheimildir dreifist  og viðhalda sjálfbærum veiðum. Það á síðan að stuðla að því að koma í veg fyrir einokun og tryggja að fleiri taki þátt í nýtingu auðlindarinnar.

Engar takmarkanir í fiskeldi

En andstætt þessu eru engar slíkar takmarkanir í fiskeldi. Einn aðili getur átt allar eignir í laxeldi og þar með ráðið yfir allri framleiðslu landsins. Þetta þýðir að erlendir aðilar geta eignast stóran hluta af fiskeldinu eða þess vegna allt fiskeldi á Íslandi án neinna takmarkana. Þetta ósamræmi getur haft verulegar afleiðingar fyrir atvinnugreinina og samfélagið.

Áhrif eignarhalds

Í fiskeldi getur samþjöppun eignarhalds haft mikil áhrif á markaðinn. Þegar einn aðili ræður yfir öllum eignum, hvort sem er innlendur eða erlendur, hefur hann mikið vald yfir framleiðslu og verði. Þetta getur leitt til einokunar og markaðsmisnotkunar jafnvel að fiskeldisfyrirtæki verði svo stórt í þjóðhagslegu tilliti að það megi ekki falla.

Um leið eiga nýir aðilar  erfiðara með að komast inn á markaðinn þegar einn aðili hefur yfirráð yfir allri framleiðslunni. Það dregur verulega úr samkeppni og leiðir til hægari nýsköpunar.

Takmarkanir á eignarhaldi í sjávarútvegi stuðla að dreifingu eigna og tryggja að fleiri  geti tekið þátt í nýtingu auðlinda. Þetta tryggir að markaðurinn verði ekki einokaður og stuðlar að jafnvægi í atvinnugreininni.

Með því að dreifa veiðiheimildum, stuðlar löggjöfin að sjálfbærum veiðum og verndun fiskistofna. Þetta er mikilvægt fyrir framtíð sjávarútvegsins og náttúrunnar ásamt því að mikil samkeppni er  um að gera rekstur sem bestan.

Lagasetning og stefnumótun

Það er mikilvægt að huga að ósamræmi í lagasetningu á þessum tveimur sviðum. Ef reglurnar í sjávarútvegi eru til að vernda auðlindir og tryggja sjálfbæra nýtingu, hvers vegna ætti það ekki að gilda um fiskeldi líka? Samræmd lagasetning gæti stuðlað að heilbrigðari og sjálfbærari nýtingu auðlinda, hvort sem um ræðir fiskveiðar eða fiskeldi.

Niðurstaða

Þegar horft er á áhrif takmarkanna á eignarhaldi í sjávarútvegi og samanburð við að engar takmarkanir eru í fiskeldi, kemur í ljós óumdeilanlegt ósamræmi í lagasetningu þessara atvinnugreina. Til þess að tryggja sjálfbæra nýtingu auðlinda, stuðla að jafnvægi á markaði og vernda hagsmuni þjóðarinnar er nauðsynlegt að endurskoða og samræma þessar reglur. Það er mikilvægt að taka mið af þeim lærdóm sem fengist hefur úr sjávarútvegi og beita þeim einnig á fiskeldi til að tryggja langtíma hagsmuni allra hlutaðeigandi.

 

Lofthreinsiver mun drepa allan gróður í nágrenninu.

Til að áætla þyngd helstu lofttegunda í rúmmetri af andrúmslofti, getum við notað hlutfall hvers gass í lofthjúpnum og þéttleika þess við staðalaðstæður (0°C og 1 atm þrýsting). Hér eru upplýsingar fyrir fjórar helstu lofttegundirnar: nitur (N2), súrefni (O2), argon (Ar), og koltvísýringur (CO2).

1. Nitur (N2):

   • Hlutfall í andrúmslofti: 78%
   • Þéttleiki: 1.2506 g/L
   • Þyngd í rúmmetri: 1.2506 g/L×1000 L×0.78=975.47 gr

2. Súrefni (O2):

   • Hlutfall í andrúmslofti: 21%
   • Þéttleiki: 1.429 g/L
   • Þyngd í rúmmetri: 1.429 g/L×1000 L×0.21=300.09 gr

3. Argon (Ar):

   • Hlutfall í andrúmslofti: um það bil 0.93%
   • Þéttleiki: 1.784 g/L
   • Þyngd í rúmmetri: 1.784 g/L×1000 L×0.0093=16.59 gr

4. Koltvísýringur (CO2):

   • Hlutfall í andrúmslofti: um það bil 0.041%
   • Þéttleiki: 1.977 g/L
   • Þyngd í rúmmetri: 1.977 g/L×1000 L×0.00041=0.811 gr

Þessi útreikningar sýna þyngd helstu lofttegunda í rúmmetri af andrúmslofti við staðlaðar aðstæður.

"Loft­hreinsi­verið er hannað til að fanga allt að 36.000 tonn af kolt­ví­sýr­ingi (CO2) á ári sem er síðan dælt niður og bund­inn í jarðlög með tækni Car­bfix. Á Íslandi starfar Cli­meworks í sam­starfi við Car­bfix, um bind­ingu kolt­ví­sýr­ings­ins sem Cli­meworks fang­ar, og Orku nátt­úr­unn­ar." segir í frétt MBL - https://www.mbl.is/frettir/taekni/2024/05/09/staersta_lofthreinsiver_i_heimi_opnad_a_islandi/

Samkvæmt þessu þurfa þeir að dæla 36.000.000.000/0,8 gr/rúmm =45.000.000.000 rúmmetrum af lofti í gegnum þetta hreinsiver ef þeir ná öllu CO2 úr andrúmslofti.
Ef vifturnar eru 1 metri í þvermál þá þarf 511 slíkar viftur með 100% virkni. Umhverfisáhrifin verða að allar plöntur munu drepast nálægt verinu svo og jarðhræringar vegna niðurdælingarinnar.

Orkunotkunin er ca 4.475 MWh á ári ef hver vifta er 1Kw..

Þetta var reiknað með aðstoð netsins og ef þið finnið villu endilega sendið mér línu hér að neðan...

Fréttir af íslenskum sjávarútvegi í Noregi

Í febrúarhefti Innsikt, sem fylgir dagblaðinu Aftenposten einu sinni í mánuði, birtist mikil úttekt á meintri spillingu í íslenskum sjávarútvegi þar sem kastljósið beindist sérstaklega að málefnum Samherja. Þar hafði danskur blaðamaður Lasse Skytt viðað að sér upplýsingar um viðskipti Samherja í Namibíu. Það var augljóst að fréttin var unnin upp úr upplýsingum frá blaðamönnum Stundarinnar og Kjarnans (nú Heimildarinnar) og viðtal við þá suma í greininni. Sú mynd sem þar var dregin upp var frekar ófögur en fyrir þá sem til þekkja var auðséð að Lasse Skytt þekkti ekkert til kvótakerfisins á Íslandi og þær upplýsingar sem hann nýtti sér voru eingöngu frá áðurnefndum blaðamönnum. Sagðist hann hafa leitað svara frá Samherja en ekki fengið nein svör frá þeim.

Umræddur Lasse Skytt sérhæfir sig í fréttum um Ungverjaland og pólitísk málefni þar, svo og sýndarveruleika og myndavéladróna. Býðst hann til að taka sér verkefni innan „360 fréttamennsku“ hvað sem það nú þýðir. 

Ég ætla ekki að telja upp það sem kemur fram í þessari grein því það er ástæðulaust nema það sem ritstjóri Innsikt segir í ritstjórnargrein með febrúarblaðinu en þar fjallar hún um þessa umfjöllun og segir í lok forystugreinar sinnar „Grådighet gjör blind men åpenbart ikke klok av skade“ sem hægt er að þýða „græðgin blindar en lærir ekki af mistökum.“

Í Noregi er litið á Aftenposten sem virðulegan miðil og hef ég alltaf talið að blaðið sé vandað að virðingu sinni. Hefur það þann stall í huga mínum og margra Norðmanna að vera jafn áreiðanlegt og NRK, norska ríkisútvarpið/sjónvarp. Það er augljóst að blaðið hljóp verulega á sig með birtingu þessar greinar því ritstjórinn birti langa afsökunarbeiðni í marsblaði Innsikt og taldi upp helstu mistök blaðamanns við vinnslu greinarinnar sem birtist í febrúarheftinu og rangfærslur sem þar birtust og ekki voru staðfestar af öðru en sögusögnum.

Það væri áhugavert að vita hverjir hafa fengið þennan Lasse Skytt til þess að skrifa umrædda grein. Er það ekki rannsóknarefni? Eini tilgangur hennar virðist hafa verið að sverta íslenskan sjávarútveg og fyrirtækið Samherja.