Til að áætla þyngd helstu lofttegunda í rúmmetri af andrúmslofti, getum við notað hlutfall hvers gass í lofthjúpnum og þéttleika þess við staðalaðstæður (0°C og 1 atm þrýsting). Hér eru upplýsingar fyrir fjórar helstu lofttegundirnar: nitur (N2), súrefni (O2), argon (Ar), og koltvísýringur (CO2).

1. Nitur (N2):

   • Hlutfall í andrúmslofti: 78%
   • Þéttleiki: 1.2506 g/L
   • Þyngd í rúmmetri: 1.2506 g/L×1000 L×0.78=975.47 gr

2. Súrefni (O2):

   • Hlutfall í andrúmslofti: 21%
   • Þéttleiki: 1.429 g/L
   • Þyngd í rúmmetri: 1.429 g/L×1000 L×0.21=300.09 gr

3. Argon (Ar):

   • Hlutfall í andrúmslofti: um það bil 0.93%
   • Þéttleiki: 1.784 g/L
   • Þyngd í rúmmetri: 1.784 g/L×1000 L×0.0093=16.59 gr

4. Koltvísýringur (CO2):

   • Hlutfall í andrúmslofti: um það bil 0.041%
   • Þéttleiki: 1.977 g/L
   • Þyngd í rúmmetri: 1.977 g/L×1000 L×0.00041=0.811 gr

Þessi útreikningar sýna þyngd helstu lofttegunda í rúmmetri af andrúmslofti við staðlaðar aðstæður.

"Loft­hreinsi­verið er hannað til að fanga allt að 36.000 tonn af kolt­ví­sýr­ingi (CO2) á ári sem er síðan dælt niður og bund­inn í jarðlög með tækni Car­bfix. Á Íslandi starfar Cli­meworks í sam­starfi við Car­bfix, um bind­ingu kolt­ví­sýr­ings­ins sem Cli­meworks fang­ar, og Orku nátt­úr­unn­ar." segir í frétt MBL - https://www.mbl.is/frettir/taekni/2024/05/09/staersta_lofthreinsiver_i_heimi_opnad_a_islandi/

Samkvæmt þessu þurfa þeir að dæla 36.000.000.000/0,8 gr/rúmm =45.000.000.000 rúmmetrum af lofti í gegnum þetta hreinsiver ef þeir ná öllu CO2 úr andrúmslofti.
Ef vifturnar eru 1 metri í þvermál þá þarf 511 slíkar viftur með 100% virkni. Umhverfisáhrifin verða að allar plöntur munu drepast nálægt verinu svo og jarðhræringar vegna niðurdælingarinnar.

Orkunotkunin er ca 4.475 MWh á ári ef hver vifta er 1Kw..

Þetta var reiknað með aðstoð netsins og ef þið finnið villu endilega sendið mér línu hér að neðan...

Tökum forystu um vernd hafsins

Eftir Svan Guðmundsson

Svanur Guðmundsson

"Upplýsum samfélög um sjálfbæra stjórnun auðlinda hafsins, til hagsbóta fyrir samfélög á strandsvæðum jarðar."

Áður en núverandi fyrirkomulag var tekið upp við stjórn á sjávarauðlindum Íslands voru veiðar óhagkvæmar, óarðbærar, ofveiði ríkjandi og margir stofnanna voru við það að hrynja. Því miður voru slys og mannskaðar algengir. Afskipti ríkisins voru tíð og umdeildar ráðstafanir algengar til að forða fyrirtækjum frá gjaldþroti.

Í dag er myndin allt önnur. Sjávarútvegsfyrirtæki eru arðbær og greiða meiri skatta en önnur fyrirtæki í formi auðlindagjalda. Opinber afskipti eru nú aðeins í formi almennra reglna og engir styrkir eru veittir til veiða. Sjávarútvegur nútímans er hátækniiðnaður og hefur gengið vel að flytja út tækni sína. Sjávarútvegur Íslands hefur átt stóran þátt í að umbreyta hagkerfinu sem hefur gert Ísland að nútímalegu, samkeppnishæfu og útflutningsdrifnu velferðarsamfélagi. Ísland er leiðandi í heiminum í sjávarútvegstækni, menntun, þjálfun og rannsóknum, sjálfbærum fiskveiðum, búnaði, siglingatækni og fiskgreiningartækjum, auk þess að viðhalda háþróuðum sjávarútvegi og flytja út heimsklassaframleiðslu. Enn fremur hefur sjávarútvegurinn skapað fjölda sprota í snyrtivörum, tísku, heilsu og næringu, hugbúnaðargerð og lyfjum svo eitthvað sé nefnt.

Sjálfbærar og ábyrgar veiðar á villtum fiskistofnum á Íslandsmiðum og góð meðferð á lífríki hafsins hefur grundvallarþýðingu fyrir íslenskt samfélag. Sjávarútvegurinn á Íslandi er að mæta kröfum kaupenda sjávarafurða um sjálfbæra nýtingu auðlinda hafsins sem þróaðar eru á grundvelli skuldbindinga sem gerðar eru að landslögum og með alþjóðasamningum.

Bláa hagkerfið ehf. er nýstofnuð íslensk þekkingarveita sem, eins og nafnið gefur til kynna, mun beina kröftum sínum að því að upplýsa samfélög um sjálfbæran sjávarútveg. Sérstaklega verður hugað að sjálfbærri stjórnun auðlinda hafsins, vistkerfisrannsóknum og hvernig hægt er að yfirfæra það í efnahagsbata til hagsbóta fyrir samfélög á strandsvæðum jarðar.

Bláa hagkerfið ehf. er að þróa verkfæri sem hefur fengið nafnið „Sustainable Fisheries“. Markmiðið er að setja saman hóp færustu einstaklinga og sérfræðinga sem starfað hafa innan sjávarútvegs, opinberrar þjónustu og innan fræðasamfélagsins. Markmiðið er að nýta sér þá miklu reynslu sem hefur safnast upp við þróun okkar farsæla fiskveiðistjórnarkerfis á Íslandi. Það er sannfæring okkar sem stöndum að verkefninu að nota megi íslensku fyrirmyndina, þegar kemur að sjálfbærri fiskveiðistjórnun, sem grundvöll arðsemi í sjávarútvegi og það sé hægt að innleiða hjá þjóðum sem eru í svipaðri stöðu og við vorum þegar við töldumst til vanþróaðra þjóða.

Útflutning þekkingar okkar á fiskveiðistjórnun verður að nálgast á heildstæðan hátt. Það verður að nýta reynslu okkar og sérþekkingu varðandi stjórnun veiða, vinnslu og markaðssetningu takmarkaðra auðlinda með eftirlitsstofnunum og opinberri stjórnun. Við þurfum að þróa sveigjanlega forskrift fyrir alhliða fiskveiðistjórnunarkerfi sem hægt væri að laga að mismunandi aðstæðum og raungera í hentugum samstarfsríkjum. Það sem við höfum í huga eru lönd sem eru í svipaðri stöðu og Ísland var fyrir nokkrum áratugum. Þetta gæti verið öflugt tæki sem aðstoðar samfélög við að nýta þá tækni sem þau hafa yfir að ráða og bæta þannig fiskveiðistjórnun þeirra og sjávarútveg almennt. Mikilvægt er að þetta sé gert á þann hátt að viðkomandi lönd geti þróað og innleitt tækni og menntun í samvinnu við fyrirtæki sín og geti þannig fengið nýja tækni, þó á þann hátt sem samsvari ástandi hvers lands.

Nauðsynlegt er að tryggja að samstarf um miðlun þekkingar hjá Bláa hagkerfinu fari fram með þátttöku opinberra aðila, atvinnulífsins og fræðasamfélagsins sem og annarra sem koma að verkefninu.

Staða fiskistofna í heiminum er mikið áhyggjuefni svo og ástand hafsins. Arðrán stóru samfélaganna eins og Kína og Evrópusambandsins á fiskistofnum og stuðning við óarðbærar veiðar, þrátt fyrir hættuástand fiskistofna, þarf að stöðva. Víða þrífast óheilbrigðir viðskiptahættir í kringum viðskipti með veiðiheimildir. Oft leiðir það til ofveiði fiskistofna á kostnað staðbundinna veiða innlendra sjómanna og minnkandi veiði hjá þeim. Innviðir brotna niður en ríkisstjórnir fá fátækra styrki fá alþjóðastofnunum í býtti fyrir veiðiheimildir og greiðslur fyrir þær. Þessu þarf að breyta um leið og fátækari samfélög fá leiðbeiningar um aðrar hagkvæmari leiðir. Þannig þarf að byggja samfélög upp innan frá.

Rétt er að árétta að þetta verkefni verði í takt við sjálfbær þróunarmarkmið Sameinuðu þjóðanna (SDG) # 8 og # 14. Enn fremur tengist það öðrum SDG-markmiðum #2, # 5, # 6, # 9, #10, #12 og # 17.

Höfundur er framkvæmdastjóri Bláa hagkerfisins ehf. svanur@arcticeconomy.com

Því hefur verið haldið fram að 2% þess afla sem við veiðum sé neytt innanlands. Það er að segja við flytum út 98% aflans.

Skoðum þessar tölur aðeins. Ef við horfum á það magn sem við veiðum hér við Ísland þá eru það 1 til 2,2 milljónir tonna á ári. Það setur okkur í 19 -20 sæti yfir stærstu fiskveiðiþjóðir heims. 

Ef við svo horfum á þá fiskneyslu sem neytt er samkvæmt neyslukönnun íslendinga þá erum við að neyta um 16 kg af fiski á mann á ári. Fiskneysla hefur dregist verulega saman á undanförnum áratugum en það er önnur saga. Reiknuð neysla uppá 16 kg á disk landsmanna samsvara um 33 kg af fiski upp úr sjó. Með því að reikna með að hér á landi búi eða eru á ferðalagi 380 þúsund manns að jafnaði þá samsvarar það 12.560 tonn af fiski í neyslu hér á landi. Það segir mér að við neytum um 1% aflans og 99% afla er þá fluttur út. Þá er ég að miða við rétt rúmlega milljón tonna í afla sem þó var helmingi meiri árið 2000.

Ótímabundin úthlutun aflahlutdeilda ýtir mest undir langtímahugsun og hvetur útgerðir til að hugsa vel um fiskistofnana. Þetta hefur verið óumdeilt innan hagfræðinnar síðan fræðimennirnir Dominique Gréboval og Gordon Munro kynntu þessa niðurstöðu í skýrslu á vegum Matvæla- og landbúnaðarstofnunar Sameinuðu þjóðanna (FAO) árið 1999. Til þessarar niðurstöðu hefur verið vitnað oft síðan. Það er hins vegar vandinn við umræðu um sjávarútveg á Íslandi að fræðilegi hlutinn víkur fyrir upphlaupum stjórnmálamanna á atkvæðaveiðum. Skýrt dæmi um þetta er grein formanns Viðreisnar í Fréttablaðinu 25. ágúst sem hún kallar Pilsfaldakapítalisma.  Í grein formannsins er gerð enn ein tilraunin til að selja þá hugmynd að það sé hægt að breyta fiskveiðistjórnunarkerfinu á Íslandi án þess að skaða skilvirkni og hagrænar forsendur þess og um leið afla ríkissjóði meiri tekna. Ekkert er meira fjarri lagi.

Þróað fiskveiðistjórnunarkerfi

Íslenska fiskveiðistjórnunarkerfið er niðurstaða af langri þróun sem löggjafinn hefur unnið að í samráði við sjávarútveginn og aðra hagaðila í nú á fjórða áratug. Í öllum aðalatriðum hefur tekist vel til eins og rakið var rækilega í sérfræðiskýrslu Staða og horfur í íslenskum sjávarútvegi og fiskeldi sem fjórir fræðimenn sendu frá sér á síðasta ári. Mér er til efs að ráðamenn í Viðreisn hafi lesið þessa skýrslu. Að henni stóðu dr. Sveinn Agnarsson, prófessor, sem stýrði vinnunni, Sigurjón Arason, prófessor, dr. Hörður G. Kristinsson og dr. Gunnar Haraldsson. Í skýrslu sinni vekja þeir athygli á þeirri staðreynd veiðigjaldið veikir samkeppnisstöðu íslensku fyrirtækjanna þó það endurspegli sannarlega efnahagslegan styrk greinarinnar enda sjávarútvegi annarra landa ekki gert að standa undir slíku gjaldi. Á árunum 2010-2013 voru arðgreiðslur sem hlutfall af hagnaði lægri hjá sjávarútvegsfyrirtækjum en fyrirtækjum almennt, en munurinn var lítill á árunum 2014-2018. Hlutfall arðgreiðslna í sjávarútvegi hefur ekki breyst síðan að neinu ráði og má sem dæmi taka að eitt stærsta sjávarútvegsfyrirtæki landsins, Samherji, greiðir ekki út arð vegna síðasta árs enda framundan miklar fjárfestingar sem munu skapa verðmæt störf. Veit Viðreisnarfólk þetta ekki þegar það notar hugtakið pilsfaldakapítalismi eða skilur það kannski ekki hugtakið?

Í helstu samkeppnislöndum Íslands í sjávarútvegi eru til staðar ríkisstyrkir til handa sjávarútvegsfyrirtækjum. Íslenskur sjávarútvegur sker sig úr hópi helstu samkeppnislanda hvað þetta varðar enda greiða íslensk sjávarútvegsfyrirtæki veiðigjald. Ísland er þannig eina landið innan OECD þar sem sjávarútvegur greiðir meira til hins opinbera en greinin fær greitt úr opinberum sjóðum þó því sé ekki hampað í opinberri umræðu. Sú staðreynd að íslenskur sjávarútvegur geti þrátt fyrir þetta staðist samkeppnina jafn vel og raun ber vitni er til merkis um styrkleika íslenska fiskveiðistjórnunarkerfisins í alþjóðlegu samhengi.

Vel rekinn sjávarútvegur

Í skýrslu fjórmenninganna er bent á að íslenskur sjávarútvegur selur afurðir á alþjóðamörkuðum og á þar í samkeppni við fyrirtæki frá öðrum ríkjum. Staða hans þar mótast af samspili margra þátta sem sumir hverjir eru á forræði Íslendinga en aðrir ekki. Mikilvægast er að hafa í huga að það er varkár nýtingarstefna, aflamarkskerfi í fiskveiðum, frjáls verðmyndun á innlendum fiskmörkuðum, vel rekin fyrirtæki og öflugt samstarf sjávarútvegs og tækni- og þekkingarfyrirtækja sem hefur eflt samkeppnisstöðu íslensks sjávarútvegs og komið honum í fremstu röð á alþjóðavettvangi. Ef stjórnmálamenn vilja hætta þessu með óljós markmið að leiðarljósi þá er kannski tímabært að þeir útskýri hvað þeir ætla nákvæmlega að gera?

Hlustum á fræðimennina

Með skrifum eins og þeim sem birtast frá formanni Viðreisnar er verið að reyna að höfða til tilfinninga en ekki rökhugsunar og skynsemi. Það er svolítið útgangspunkturinn í öllu því sem formaðurinn segir og skrifar. Ef menn vilja ræða málefni sjávarútvegsins út frá vísindum og rökum mætti að ósekju kalla til fræðimenn eins og dr. Þráinn Eggertsson, dr. Rögnvald Hannesson, dr. Birgir Þór Runólfsson, dr. Ágúst Einarsson, dr. Ástu Dís Óladóttur, dr. Daði Má Kristófersson, dr. Arnar Bjarnason, dr. Ragnar Árnason, dr. Þór Sigfússon, dr. Hannes Hólmsteinn Gissurarson, dr. Ásgeir Jónsson seðlabankastjóra, Hreiðar Valtýsson aðstoðarprófessor, Hörð Sævaldsson lektor , dr. Stefán B. Gunnlaugsson, dósent við Háskólann á Akureyri, Helga Áss Grétarsson lögfræðing auk þeirra Sveins, Sigurjóns, Harðar og Gunnars sem áður var getið.

Í þessum hópi er að finna fræðimenn, prófessora við íslenska og erlenda háskóla, seðlabankastjóra og fólk sem hefur gegnt ábyrgðarstörfum í íslensku þjóðlífi. Því til viðbótar hefur allt þetta fólk unnið ritrýnd verk um fyrirkomulag fiskveiða og sjávarútvegs og eru auðfúsugestir þegar efnt er til umræðu um sjávarútveg erlendis. Þar sem vel að merkja, Íslendingar eru taldir hafa mikið fram að færa. Ég held að flest þetta fólk telji að íslenska fiskveiðistjórnunarkerfið sé hið ágætasta fyrirkomulag, þar skiptir framsalið miklu en með því var útgerðarfélögunum sjálfum ætlað það hlutverk að sjá um  hagræðingu í greininni, öfugt við það sem gerðist til dæmis í landbúnaði sem er nú að stórum hluta á ríkisframfæri.

Íslenskur sjávarútvegur hefur hvað eftir annað sýnt styrk sinn þegar efnahagsþrengingar hafa riðið yfir íslenskt efnahagslíf. Það kom berlega í ljós í bankakreppunni eftir 2008 og síðan að nýju eftir efnahagsþrengingarnar sem leiddu af heimsfaraldri Covid-19. Sjávarútvegur og þær forsendur sem hann byggir á hefur með þessu sýnt að hann hefur þróað með sér einstaka getu til að jafna sveiflur í hagkerfinu og aukið með því viðnámsþrótt þess öllum landsmönnum til hagsbóta. 

Höfundur er sjávarútvegsfræðingur og framkvæmdastjóri Bláa Hagkerfisins.

Hugsanlega er ekki ástæða til að eyða tíma fólks með að skrifa um spjátrunga og orðháka en þessum tiltekna manni verður líklega að svara enda ritstjóri „útbreiddasta dagblaðs landsins”. Sigmundur Ernir Rúnarsson, ritstjóri Fréttablaðsins, hélt því fram nýlega að útgerðin gæti greitt 36 milljarða í veiðileyfagjöld því það næmi aðeins 3% af eignaaukningu sjávarútvegs á hverju ári. Því svaraði ég í grein fyrir stuttu og benti á að vitlaust væri reiknað af ritstjóranum. Kaus hann að svara því engu en fékk tvo menn til að segja að útgerðin gæti greitt helling án þess að hvorugur þeirra legði neina útreikninga fram til stuðnings þeirri skoðun..

Í gær ákvað ritstjórinn að hæðast að „gamalmenni úr Reykjavík“ sem stendur í sjálfstæðum rekstri og bindur ekki bagga sína sömu hnútum og aðrir. Var ritstjórinn þar að tala um hvalveiðar Kristjáns Loftssonar, en Kristján hefur komið víða við í íslenskum sjávarútvegi og hans fyrirtæki hafa skilað miklu til samfélagsins og greitt í háa skatta í gegnum tíðina. 

Það er rétt að fáir stunda hvalveiðar í þessum heimi og þekking og geta til þess er fátíð. Hvað þá þekkingin á að koma hvalaafurðum á almennan neytendamarkað. Hvalir við Ísland borða meira af fiski en sem nemur samanlagðri veiði íslenska fiskveiðiflotans. Til að halda við því jafnvægi sem þarf að vera á milli fiskistofna þurfum við að halda hvalastofnum niðri. Í dag erum við ekki að veiða nægjanlega marga hvali úr okkar hvalastofnum. Kristján Loftsson reynir þó og berst fyrir því að nýta hvalastofna sem mest til að bæta það jafnvægi sem er í hafinu í kringum okkur. Þeir sem telja að ferðaþjónustan skaðist vegna hvalveiða og vilja um leið ótakmarkaðan fjölda ferðamanna eru ekki að hugsa um hag náttúrunar. Of mikill ágangur ferðamanna skaðar náttúruna og bann við hvalveiðum gerir það líka. 

Hagfræðistofnun tók út þjóðhagsleg áhrif hvalveiða við Ísland samkvæmt beiðni frá atvinnuvegaráðuneyti árið 2019. Niðurstaða þeirrar vinnu var að, „ [e]f stofnar hrefnu og langreyðar væru 40% minni, gæti verðmæti afla Íslendinga aukist um á annan tug milljarða króna á ári – og það eingöngu vegna beins afráns.” Jafnframt segir:  „Hagnaður af hvalaskoðun og hvalveiðum hefur verið lítill á síðustu árum. Í báðum greinum hefur því stærsti hluti virðisaukans verið laun og launatengd gjöld. Laun og launatengd gjöld allra hvalaskoðunarfyrirtækja á Íslandi námu 1.635 milljónum kr. á árinu 2017, en laun og launatengd gjöld Hvals hf. námu 1.034 milljónum króna.  Fleiri vinna við hvalaskoðun en hjá Hval hf., en laun starfsmanna Hvals hf. eru mun hærri.“ Svo mörg eru þau orð.

Sigmundur Ernir getur mín vegna haldið áfram að skrifa sinn áróður og rekið þá starfsmenn sína sem ekki skrifa eins og flokksforystan hans krefst en ég frábið mér dónaskap og rangfærslur sem hann dælir út í sínu fríblaði.