Rússafiskur

Rússland hefur á undanförnum árum staðið frammi fyrir umfangsmiklum viðskiptaþvingunum sem hafa haft veruleg áhrif á fiskútflutning landsins. Þessar þvinganir hafa leitt til þess að Rússar leita nú í auknum mæli til BRICS-ríkjanna (Brasilía, Rússland, Indland, Kína, Suður-Afríka) og nýrra samstarfsaðila í Mið-Austurlöndum, Norður-Afríku og Suður-Ameríku til að efla fiskviðskipti sín. Þetta kemur fram í máli Hermans Zverev, forseta Allrússneska fiskveiðifélagsins (Varpe), á ráðstefnu í september 2024.

Árið 2023 urðu Rússar fyrir verulegu tekjutapi vegna viðskiptaþvingana, þar á meðal um 1,2 milljarða Bandaríkjadala vegna banns Bandaríkjanna á innflutningi krabba. Þrátt fyrir að hluti þessara afurða hafi verið fluttur til Kína, hefur rússneski fiskútflutningurinn orðið fyrir verulegu áfalli. Samkvæmt Varpe hefur hagnaður sjávarútvegsins dregist saman um 13% árið 2023 og um þriðjung á fyrri helmingi ársins 2024, með þeim afleiðingum að helmingur rússneskra fiskveiðifyrirtækja starfar nú með tapi.

Þrátt fyrir þessar áskoranir hefur Rússland haldið áfram að selja hvítfisk til Evrópusambandsins. Árið 2023 voru yfir 100 þúsund tonn af rússneskum hvítfiski seld til ESB, þó þetta sé lækkun frá 200 þúsund tonnum árið 2021. Hins vegar hafa breytingar á tollkerfum bæði ESB og Rússlands gert útflutninginn erfiðari. Í september 2023 kynntu rússnesk stjórnvöld útflutningstolla á sjávarafurðir, sem hafa dregið úr samkeppnishæfni þeirra. Í nóvember 2023 ákvað ráðherraráð ESB að afnema tollkvóta fyrir sjávarafurðir frá Rússlandi og Hvíta-Rússlandi, sem þýðir að þessar afurðir voru tollaðar að fullu frá og með 1. janúar 2024.

Í tengslum við íslensk fjármálafyrirtæki hefur komið fram að Landsbankinn hefur þjónustað breskt sölu­fé­lag rúss­nesku út­gerðar­inn­ar Norebo.

Þessar aðstæður undirstrika mikilvægi þess að íslensk fyrirtæki og stofnanir fylgist náið með þróuninni í alþjóðlegum fiskviðskiptum og taki mið af áhrifum viðskiptaþvingana á markaði og samstarfsaðila.